Naar aanleiding van de Dag van de Rechten van de Mens op 10 december 2020 vindt in het Fort van Breendonk een signeersessie plaats van het boek "Breendonk, kroniek van een vergeten kamp" van Jos Vander Velpen. Vanzelfsprekend doen we dit coronaproof. We laten één bezoeker toe per vijf minuten. Het boek kost € 25, bij voorkeur te betalen via bancontact.
Om 20 uur zenden we via ons facebookkanaal een gesprek uit tussen Jos Vander Velpen (de auteur) en Herbart Beyers (sitemanager Nationaal Gedenkteken Fort van Breendonk). Zij zullen debatteren over de rol van Fort Breendonk als hedendaagse herinneringsplaats. Het debat wordt gemodereerd door journalist Jan Boey van het Nieuwsblad en Gazet van Antwerpen.
Het proces van de verantwoordelijken voor de gruwel in Breendonk vond plaats in de raadzaal van het Mechels stadhuis. In diezelfde zaal brengt het Hannah Arendt Instituut en EPO Uitgeverij 75 jaar later advocaat Jos Vander Velpen, auteur van “Breendonk. Kroniek van een vergeten kamp”, kunstenaar Jan Vanriet, die de cover van het boek ontwierp, en Canvasredacteur Geert Clerbout samen voor een gesprek over de grootste terreurdaad in de recente Belgische geschiedenis, maar ook over democratie en mensenrechten. Herbart Beyers, sitebeheerder van het Fort van Breendonk, werpt een perspectief op de historische ontsluiting van het gedenkteken. Alexander Vandersmissen, burgemeester van Mechelen, zorgt voor de inleiding. Online te volgen met Facebook Live.
Direct na het einde van de bezetting van België door het nazi-regime hadden de oud-gevangenen van Breendonk de acute behoefte om de herinnering aan wat er zich op deze plek had afgespeeld, levendig te houden. De politiek gevangenen streefden ernaar zo snel mogelijk over te gaan tot de oprichting van een Nationaal Gedenkteken, opdat verzetslui, tegenstanders van het nazi-regime en joden niet voor niets hadden geleden en gestorven waren. Het fort van Breendonk was een symbolische plek, en het waren de gevangenen en de gedeporteerden zelf die in 1944 de eerste bedevaart organiseerden. Vandaag, 76 jaar later, blijft herinneren, ook in tijden van corona, noodzakelijk. Daarom organiseren we een coronaproef evenement, in aanwezigheid van 10 prominenten, maar te volgen door iedereen via livestream. Dit jaar met als thema “75 jaar bevrijding der kampen”.
Ook binnen de joodse gemeenschap waren tal van verzetslui tegen het nazi-regime tijdens de Tweede Wereldoorlog. Vele van hen kwamen om die reden in het fort van Breendonk terecht. Ondanks dat de systematische uitroeiing van de Europese joden nog niet op gang was gekomen, werden ze door de bezetter reeds beschouwd als "untermenschen", waardoor ze een aparte behandeling kregen in het gruwelkamp Breendonk. Na de oorlog verenigde de overlevenden joodse verzetslui zich in de Vriendenkring Joodse Weerstanders van Antwerpen. Jaarlijks waren ze met hun vlag aanwezig op de bedevaart. Toen de laatste overlevende, de heer David Hirschenberg, zijn einde voelde naderen drukte hij de wens uit dat de vlag zou bewaard worden in het fort van Breendonk. Op 18 juni nam sitebeheerder Herbart Beyers met fierheid de vlag in ontvangst uit handen van de voorzitter van het Forum van Joodse Organisaties, Regina Suchowolski-Sluszny. "Zo een vlag heeft een grote symbolische waarde; ze vertegenwoordigt haar leden en hetgeen waar ze voor staan. Ze verdient het respect van de burgers omdat zij een uitdrukking is van het leed en de offers van hen die zij vertegenwoordigt" aldus de sitebeheerder tijdens zijn speech. De vlag zal een ereplaats krijgen in de geplande nieuwe tentoonstelling in de jodenbarakken.
afgelast wegens Corona
afgelast wegens Corona.
Een oud-gevangene van Breendonk, die via de Dossinkazerne in Blok 1 van de kleermakers van Auschwitz terecht kwam. David Van Turnhout volgt samen met Dirk Verhofstadt het spoor van zijn Joodse grootvader, Ide Leib Kartuz. Op de vlucht voor antisemitisme en geweld kwam hij in 1929 naar Antwerpen, waar hij zich vestigde als kleermaker. In België ging Kartuz bij het verzet, maar in 1942 pakten de nazi’s hem op. Hij belandde, samen met zijn vrouw en twee kinderen, in Auschwitz. Zij vonden meteen bij hun aankomst een gruwelijke dood. Zelf overleefde hij in een commando van kleermakers en onderging hij een onmenselijke dodenmars naar Mauthausen. Na de oorlog maakte hij in Antwerpen maatpakken voor bankiers, diamantairs en andere toplui. Hij hertrouwde en kreeg opnieuw twee kinderen. Zijn laatste strijd voerde hij tegen de Belgische staat voor erkenning als Belg, weerstander en oorlogsslachtoffer. Slechts weinigen weten hoe bijzonder moeilijk het na de bevrijding voor de Joden in België nog was.
Voor de 4e keer herhaalt de vzw Vrienden van Fort Breendonk een aangrijpend spektakel binnen de muren van het fort van Breendonk. Wie kan er een beter beeld schetsen van hoe Breendonk écht was, dan zij die er tijdens de oorlog waren? Op 10 locaties brengen gevangen en beulen hun verhaal. Authentieke getuigenissen, uit zowel formele documenten als na de oorlog verschenen publicaties, werden verzameld en verwerkt door regisseur Bieke Schutijser tot een indrukwekkende reeks monologen, die op verschillende plaatsen in het fort ten tonele worden gebracht. Een uniek nocturne bezoek, boordevol pakkende getuigenissen.
Ter ere van de 75 jarige Bevrijding van België en dus ook van het Fort, wordt het Gedenkteken van Breendonk dit jaar geëerd met de aanwezigheid van Zijne Majesteit de Koning. Hij brengt hulde en herdenkt alle politieke gevangenen en andere slachtoffers van de nazi concentratie- en uitroeiingskampen. Koning Filip houdt een toespraak en legt, samen met een aantal kinderen, een bloemenkrans neer bij de Eeuwige Vlam aan de executiepalen. Uitzonderlijk zullen een aantal gidsen van het Gedenkteken een kort, maar emotioneel stuk opvoeren waarbij ze in de huid kruipen van 3 gevangenen en van SS-Sturmbanführer Schmitt om zo alles weer tot leven te brengen. De boodschap? Nooit meer een kans geven aan regimes zoals dat van Hitler of zovele anderen na hem! Een bijzondere hulde wordt gebracht aan de 301 gevangenen die omkwamen door ontbering, executie of foltering door een deelname van een gelijkaardig aantal jongeren aan de plechtigheid. De jonge generatie brengt bovendien op een originele wijze hun blijk van erkentelijkheid aan de laatste overlevenden voor hun permanente inzet in het kader van herinneringseducatie.
Begin september is het fort van Breendonk één van de blikvangers van het War Heritage Institute, in het kader van de 75e verjaardag van de bevrijding in WO II. Drie dagen lang staat een heuse colonne authentieke voertuigen met o.a. Cromwell- en Shermantanks, vrachtwagens, halftracks, moto's en jeeps, voor onze poorten. Op donderdagavond 5 september worden de voertuigen verwacht om 20 uur, waarna ze zich opstellen op de parking voor het gedenkteken. Op zaterdag kan iedereen vrij in en uit lopen om al dit gerestaureerd fraais van WO II te bewonderen.
